مديريت عبارت است از فرايند به‌كارگيري كارا و اثربخش منابع مادي و انساني تحت نظام ارزشي پذيرفته شده آن جامعه با عنايت به اصولي چون برنامه‌ريزي، سازماندهي، بسيج منابع و امكانات، هدايت و كنترل و نظارت بر اساس هدف‌هاي از پيش تعيين شده «ا.م. ا».[۱]
تعريف[ويرايش]
تاكنون، تعاريف متعددي براي مديريت ارائه شده‌است. برخي از مهم‌ترين تعاريفي كه ارائه شده، به قرار زير است:
- هنر انجام كار به وسيله ديگران
- فرايندي كه طي آن تصميم‌گيري در سازمان‌ها صورت مي‌پذيرد
- انجام وظايف برنامه‌ريزي، سازماندهي، رهبري، هماهنگي و كنترل
- علم و هنر هماهنگي كوشش‌ها و مساعي اعضاي سازمان و استفاده از منابع براي نيل به اهداف سازماني
- بازي كردن نقش رهبر، منبع اطلاعاتي، تصميم‌گيرنده و رابط براي اعضاي سازمان[۲]
مديريت از ديد كاركردي شامل وظايفي همچون برنامه‌ريزي، تصميم‌گيري، سازماندهي، نوآوري، هماهنگي، ارتباطات، رهبري، انگيزش و كنترل مي‌گردد. اين نوع تعاريف از مديريت اگر چه با كمي و كاستي يا فزوني‌هايي در واژه‌هاي بيان‌كنندهٔ وظايف روبروست، اما به نظر روان‌تر از تعاريفي است كه مي‌كوشند مديريت را محصور به يك ويژگي خاص نمايند يا ارزش فلسفي خاصي به مفهوم بيفزايند. بااين‌حال، تعاريف متعدد از مديريت با توجه به كاركردهاي آن از سوي محققاني چون فايول يا گيوليك داراي تفاوت‌هايي است كه به‌سادگي نمي‌توان از آن‌ها گذر كرد. آنچه واضح است علم مديريت هنوز نتوانسته‌است تعريف خود را مديريت كند.[۳]
تعريف ذيل، مفاهيم كليدي مديريت را دربردارد:
- مديريت يك فرايند است.
- مفهوم نهفتهٔ مديريت، هدايت تشكيلات انساني است.
- مديريت مؤثر، گرفتن تصميمات مناسب و دست يابي به نتايج مطلوب.
- مديريت كارا به تخصيص و مصرف مدبرانه مي‌گويند.
- مديريت بر فعاليت‌هاي هدفدار تمركز دارد.[۴]
- مديريت عبارتست از عملي كه به‌صورت آگاهانه و مستمر انجام مي‌شود و به سازمان شكل مي‌دهد.
وظايف مديريت[ويرايش]
هنري فايول، صنعتگر فرانسوي، چنين اظهار داشت كه همه مديران، پنج وظيفه يا كار، انجام مي‌دهند: برنامه‌ريزي، سازماندهي، رهبري، هماهنگي و كنترل. امروزه، اين كارها را به صورت چهار وظيفه:
- برنامه‌ريزي
- سازماندهي
- رهبري
- هماهنگي
- كنترل
بيان مي‌كنند.[۵]
پيتر دراكر، وظيفه مديران را بازاريابي و نوآوري مي‌داند.[۶] در عين حال، متون جديدتر عمده وظايف مديران را برنامه‌ريزي، سازماندهي، رهبري، استخدام و كنترل مي‌دانند.[۷] برخي از منابع، استخدام را از فهرست فوق حذف كرده‌اند[۸] و برخي نيز هماهنگي را جايگزين آن نموده‌اند.
مديريت از ديد كاركردي شامل وظايفي همچون برنامه‌ريزي، تصميم‌گيري، سازماندهي، نوآوري، هماهنگي، ارتباطات، رهبري، انگيزش و كنترل مي‌گردد
سطوح مديريت[ويرايش]
.jpg?uselang=fa)
مديريت در سازمان‌هاي بزرگ معمولاً از سه سطح برخوردار است:[۱۸]
- مديريت عملياتي (سرپرستي)
- مديريت مياني
- مديريت عالي
مديريت عملياتي[ويرايش]
برنامه عملياتي نوعي برنامهٔ تفصيلي و كوتاه‌مدت است كه موجب مراجعه كمتر زيردستان به مديران جهت كسب تكليف و همچنين كم كردن مراجعهٔ مديران به كاركنان جهت نظارت بر عملكرد آنان مي‌باشد. مديران رده عملياتي بيشتر وقتشان را با زيردستان، مقداري از آن را با همكاران و اندك زماني را با مافوق‌ها يا خارج از سازمان مي‌گذرانند.[۱۹]
مديريت مياني[ويرايش]
مديران مياني به‌طور مستقيم به مديران رده بالا گزارش مي‌دهند. كارشان مديريت بر سرپرستان است و نقش حلقه واسط را ميان مديريت عالي و مديران عملياتي به عهده دارند. بيشتر وقت مديران مياني به تحليل داده‌ها، آماده كردن اطلاعات براي تصميم‌گيري، تبديل تصميم‌هاي مديريت به پروژه‌هاي معين براي سرپرستان و جهت دادن به نتايج كار مديران عملياتي اختصاص مي‌يابد.[۲۰] مديران مياني برنامه‌ريزي‌هاي ميان مدت نموده و براي اظهارنظر مديريت عالي، برنامه‌هاي جامع و بلندمدت آماده مي‌نمايند.
مديريت عالي[ويرايش]
استراتژي‌ها و خط مشي‌هاي سازماني توسط رئيس سازمان، مدير كل و معاونين تدوين مي‌گردند.[۲۱] مديري كه در نقش‌هاي عملياتي و مياني بوده مي‌تواند به مديريت عالي راه يابد. بخش اعظم كار مديران عالي از نظر پويايي و مشغله نظير كار مديران عملياتي مي‌باشد.[۲۲] تصميمات استراتژيك، جامع و بلندمدت در اين سطح انجام مي‌گيرد.
.jpg/326px-New_Board_Room_at_2_Broadway_(16458634290).jpg "مديريت")
مديريت.jpg){kind=link}